Ο ΚΑΖΙΜΙΡ ΜΑΛΕΒΙΤΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ.
100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ. ΕΡΓΑ ΡΩΣΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΩΣΤΑΚΗ ΤΟΥ ΚΜΣΤ
Η έκθεση είναι αφιερωµένη στα εκατό χρόνια από την παρουσίαση του Μαύρου Τετραγώνου, του πιο εµβληµατικού έργου της ρωσικής πρωτοπορίας, και παρουσιάζει το κίνηµα του Σουπρεµατισµού και της Μη-αντικειµενικής Τέχνης. Στην έκθεση µπορεί να δει κανείς έργα τέχνης και αρχειακό υλικό από τη συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που αναφέρονται στην ιστορική Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση 0,10, στο κίνηµα του Σουπρεµατισµού, καθώς και στο διδακτικό έργο του Μαλέβιτς. Η ιστορική Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση 0,10 εγκαινιάστηκε στις 19 Δεκεµβρίου του 1915, στον εκθεσιακό χώρο της Ναντιέζντα Ντοµπίτσινα στην Αγία Πετρούπολη, µε διοργανωτή τον καλλιτέχνη Ιβάν Πούνι και είχε διάρκεια έναν µήνα. H έκθεση είναι σηµαντική στην ιστορία της τέχνης, καθώς σε αυτήν ο Καζιµίρ Μαλέβιτς πρωτοπαρουσίασε σε δύο τοίχους το κίνηµα του Σουπρεµατισµού µε πίνακες που αποτελούνταν από γεωµετρικές χρωµατικές φόρµες και δήλωναν µια νέα αισθητική και φιλοσοφική προσέγγιση σχετικά µε τον ρεαλισµό στην τέχνη, την αποτύπωση της αθέατης πλευράς της ζωής, τη µη-αντικειµενικότητα, το σηµείο µηδέν της ζωγραφικής, καθώς και την υπεροχή της φόρµας και του χρώµατος πάνω από κάθε άλλο συστατικό στοιχείο της ζωγραφικής. Στη γωνία ανάµεσα στους δύο τοίχους ο καλλιτέχνης τοποθέτησε, σαν θρησκευτική εικόνα, το Μαύρο Τετράγωνο, που αποτελεί έκτοτε το έµβληµα του Σουπρεµατισµού.
Παράλληλα με την έκθεση «Ο Μαλέβιτς και οι μαθητές του» παρουσιάζονται έργα δύο σύγχρονων καλλιτεχνών, του Mischa Kuball και του Αντώνη Πίττα, που συνδιαλέγονται με την ρωσική πρωτοπορία. Μέχρι 30/9
Ο Mischa Kuball παρουσιάζει μια ενότητα φωτογραφιών 100 x 100 εκ. με τίτλο Utopie Black Square (2001) που συνδονται άμεσα με το αφιέρωμα στο Μαύρο Τετράγωνο του Καζιμίρ Μαλέβιτς. Ο καλλι-
τέχνης αναφέρει για την σειρά αυτή: «To 1915 o Μαλέβιτς ολοκλήρωσε την πρώτη παραλλαγή του Μαύρου Τετραγώνου, ενός
έργου που έχει τη μορφή διακήρυξης και έκτοτε το έργο αυτό αντιμετωπίστηκε με ποικίλους τρόπους. Για μένα αποτελεί
κυρίως το υπερβατικό συστατικό που βρίσκεται πέρα από την υλική αναπαράσταση της Ενέργειας ή της Ισχύος ή… Μέχρι και στις μέρες μας το έργο αυτό δεν έχει χάσει την αινιγματική και συμβολική του αξία. Η ενότητα των φωτογραφικών ντοκουμέντων που παρουσιάζουν την τοποθέτηση χεριών σε έργα τέχνης, σαν να τονίζουν την ανθρώπινη κλίμακα, επιχειρεί να υπογραμμίσει την σχέση ανάμεσα στην Ουτοπία και τον καθημερινό κόσμο». Στις 16 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Περφόρμανς της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης
Τέχνης, ο Mischa Kuball θα παρουσιάσει μια περφόρμανς αφιερωμένη στο Μαύρο Τετράγωνο.
Το έργο του υποστηρίχθηκε από το IFA, Γερμανία και από το Ινστιτούτο Γκαίτε της Θεσσαλονίκης.
Ο Αντώνης Πίττας στο έργο του «Handle Them» (1915) παρεμβαίνει στην συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ και συγκεκριμένα στα έργα δύο καλλιτεχνών, της Λιουμπόβ Ποπόβα και του Γκούσταβ Κλούτσις τοποθετώντας τον καλλιτέχνη στον ρόλο του επιμελητή.
Ο Πίττας ασχολείται με το κονστρουκτιβιστικό έργο της Λιουμπόβ Ποπόβα (1889–1924) και του Γκουστάβ Κλούτσις (1895–1938). Το έργο και των δυο καλλιτεχνών είναι βαθειά ριζωμένο στη Ρωσική Επανάσταση, εφόσον αρκετά από τα σχέδια και τα φωτομοντάζ τους λειτούργησαν ως προπαγανδιστικά μέσα. Οι περιπτώσεις της Ποπόβα και του Κλούτσις αποτελούν τυπικό παράδειγμα για τους περισσότερους καλλιτέχνες οι οποίοι υποστήριξαν την Επανάσταση, ελισσόμενοι αφενός μεταξύ της καλλιτεχνικής ελευθερίας και της δημόσιας εκτίμησης και αφετέρου των απαιτήσεων και των καταστολών της νέας πολιτικής τάξης.
Ο Πίττας, για τον οποίο το θέμα του πολιτικού βανδαλισμού συνιστά ακόμη ένα θέμα που του κινεί την περιέργεια, διερευνά τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην εξερεύνηση και την αποδόμηση στον τρόπο που διαχειρίζεται τα έργα τέχνης τεκμηριώνοντάς τα με μια σειρά φωτογραφιών σε πολλές από τις οποίες τα χέρια του κυριολεκτικά αγγίζουν τις απροστάτευτες επιφάνειες των συνθέσεων του Κλούτσις και της Ποπόβα.
Το έργο εντάσσεται στην κεντρική έκθεση της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης που τιτλοφορείται «Από την Απαισιοδοξία της Νόησης στην Αισιοδοξία της Πράξης», σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου.